Κατάληψη νεκράς ζώνης


Από τα τέλη της δεκαετίας του 2000 κυρίως, έχει υπάρξει μια αλλαγή όσο αφορά την κατανόηση και τις πρακτικές των τρόπων αντίστασης και αγώνα. Οι παραδοσιακές μέθοδοι διαμαρτυρίας άρχισαν να είναι άνευ σημασίας ως προς την αντιμετώπιση των πολύπλοκων πραγματικοτήτων του σύγχρονου κόσμου. Ο μέχρι τότε λόγος, ο οποίος αφορούσε αποκλειστικά τα αφεντικά, τα μέσα παραγωγής και την αποξένωση στη διαδικασία παραγωγής και επικεντρωνόταν μόνο στην ανάπτυξη στρατηγικών σε σχέση με αυτά τα θέματα, δεν παρείχε γερές βάσεις για αντίσταση ενάντια στο σύστημα. Toν σύγχρονο κόσμο αφορoύν οι οικολογικές καταστροφές, οι κρίσεις υγείας κοκ∙είναι ένας κόσμος που τον κυβερνούν όχι οι κυβερνήσεις, αλλά οι τράπεζες και οι διεφθαρμένοι πελάτες τους ένας κόσμος όπου οι άνθρωποι χειραγωγούνται με ηρωικές αφηγήσεις, εγκλωβίζονται σε μία μάταιη αναζήτηση για ικανοποίηση μέσα από την κατανάλωση προϊόντων και έχουν γίνει σκλάβοι της ύλης. Σήμερα μιλάμε για μια άλλη μορφή αποξένωσης, την αποξένωση απο τη φύση, απο τον εαυτό, απο την ίδια τη ζωή. Σήμερα, έχουμε να αντιμετωπίσουμε λιγότερο τα εργασιακά ζητήματα και περισσότερο τα ζητήματα γύρω από τη ζωή και πως η κάθε σφαίρα της ζωής σχετίζεται με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο με το θέμα της διαρκούς κοινωνικής αναταραχής. Αναπόφευκτα, οι μορφές δράσης άρχισαν να μετακινούνται έξω απο οργανισμούς, εγκαθιδρυμένες δομές και πολιτικά κόμματα. Οι δομικές αλλαγες που έχουν γίνει στους τρόπους επικοινωνίας προώθησαν τη δημιουργία παγκόσμιων κοινοτήτων και διέδωσαν την κοινωνική αναταραχή σε σημείο που παλιοτερα ήταν αδιανόητο. Το 2011, το κίνημα occupy, σηματοδότησε αυτη τη μεταμόρφωση όσον αφορά την πολιτική αντίσταση. Έφερε τα πανω κάτω στην πολιτική θεωρία και έθεσε υπό αμφισβήτηση τις διάφορες ιδεολογίες. Η πολιτική δράση ενσωματώθηκε στον τρόπο ζωής. Ήταν μια ένδειξη ότι η πολιτική βούληση υπερβαίνει τις εκλογικές διαδικασίες, τις πορείες και τα μανιφέστα και ότι πλέον αναλαμβάνει δράση με σταθερό βήμα για αυτά που απαιτούνται, αγκαλιάζοντας εναλλακτικούς τρόπους ζωής, για τη φυσική άσκηση των επιθυμιών και αποκαλύπτοντας όλα τα είδη των εγγενών σχέσεων που επηρεάζουν τις ζωές μας και ούτω καθεξής. Υπάρχουν πολλά αναπάντητα θεωρητικά ερωτήματα σχετικά με το κίνημα Occupy, αλλά σήμερα γνωρίζουμε ότι τίποτα δεν θα είναι ποτέ ξανά το ίδιο.

Οι παγκόσμιες τάσεις φτάνουν στην Κύπρο κάποια χρόνια αργότερα, εκτός βέβαια από τις καταναλωτικές τάσεις. Υπήρξε όμως μια εξαιρέση πριν από 2 χρόνια, την μέρα που είχε ξεκινήσει το OWS. Απαντώντας στο παγκόσμιο κάλεσμα για κατάληψη πλατειών, ανθρώποι και από τις δύο πλευρές της Κύπρου ξεκίνησαν αυτό που ονομάσαμε Occupy Buffer Zone. Παρά τις ομοιότητες με το παγκόσμιο κίνημα Occupy σε σχέση με τη σύνθεση και τη μορφή του, το OBZ είχε μια μοναδικότητα: ήταν επίσης ένα αντί-συνοριακό κίνημα, το οποίο δραστηριοποιείτω στα σύνορα. Ένα από τα κύρια συνθήματα του OBZ είναι αυτεξήγητο, τόσο σε σχέση με τη φύση του παγκόσμιου κινήματος Occupy, όσο και σε σχέση με το κυπριακό πλαίσιο ειδικότερα: Ζούμε τη λύση. Η θεωρητική συζητήση για το Occupy συχνά αναφέρεται στο ρόλο του ως προς τη δημιουργία νησιών ουτοπίας. Η οδός Λήδρας - Lokmaci και η νεκρή ζώνη έζησαν για 7 μήνες την προσπάθεια της εμπειρίας για το πώς θα ήταν η ζωή σε ένα μη διαιρεμένο νησί. Βάση [των καταληψιών] ήταν το επιχείρημα «αντί να περιμένουμε αγωνιωδώς την πολιτική ελίτ να λύσει το Κυπριακό πρόβλημα μία μέρα, γιατί να μην μετατρέψουμε το αίτημά μας σε πράξη».

Με το πέρασμα του χρόνου, η κατάληψη έγινε πέρα από χώρος διαμονής και ένας χώρος δημιουργίας, ένας χώρος που θα μπορούσε να δημιουργήσει μια κοινή υπό-κουλτούρα. Διαιρεμένη για 39 χρόνια, η καινούρια γενιά βασιζόταν μόνο σε αφηγήσεις για το «άλλο». Η κατάληψη δεν ήταν μόνο μια μορφή διαμαρτυρίας: πρόσφερε επίσης έδαφος επαναπροσδιορισμού της έννοιας του "άλλου", καθώς και αμφισβήτησης των συνόρων που εδραιώθηκαν στα μυαλά μας. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ως μορφή διαμαρτυρίας, έφερε μια εντελώς καινούρια προοπτική στο κυπριακό πλαίσιο. Ξέφυγε από τα πλαίσια σπασμωδικών αντιδράσεων ενάντια σε ανεπιθύμητες πολιτικές επισήμανε και σύνδεσε τα σημεία μεταξύ των διάφορων δυναμικών που δεν είχαν επισημανθεί προηγουμένως, επέτρεψε στους ανθρώπους και από τις δύο πλευρές να δράσουν, να αντιδράσουν και να παράξουν από κοινού και με συνέπεια με το να έχουν ορατότητα ανά πάσα στιγμή για 7 μήνες, ανάδειξαν την αποφασιστικότητα της νέας γενιάς που συχνά θεωρείται ότι είναι «απολιτίκ». Παρ' όλα αυτά, το OBZ απείχε πολύ από την τελειότητα. Υπήρχαν πολλές εσωτερικές συγκρούσεις, οι οποίες προέρχονταν κυρίως από το ερώτημα κατά πόσο το OBZ ήταν ένα μέσο άσκησης επιρροών στον κόσμο ή απλά μια κατάληψη.

Το κίνητρο για την έναρξη του OBZ ήταν το όραμα για μακροπρόθεσμες επιδράσεις, οι οποίες θα ξεπερνούσαν την ίδια την κατάληψη, καλλιεργώντας στο ευρύτερο κοινό την αντίληψη της αλληλεγγύης και την αίσθηση της κοινότητας. Μια τέτοια κατανόηση προϋπόθετε μια προσέγγιση χωρίς αποκλεισμούς και η ειρωνία είναι ότι αυτό υπήρξε καταστροφικός παράγοντας για το κίνημα. Με τον καιρό, υπήρξε μια ανισορροπία όσον αφορά τον αριθμό μεταξύ των ομάδων που επιδίωκαν το αρχικό ιδανικό του OBZ και εκείνων που προσπαθούσαν να ασκήσουν ένα είδος εξουσίας στο χώρο, μέσα από τη στάση τους ενάντια στις λεγόμενες αρχές. Yπήρξε πόλωση μεταξύ εκείνων που διάμεναν στην κατάληψη και όσων εργάζονταν έξω από αυτή, με αποτέλεσμα τη διατάραξη της διαδικασίας λήψης αποφάσεων, λόγω έλλειψης ενός κοινού οράματος. Δεν πέρασε πολύς καιρος μέχρι τα προβλήματα να γίνουν προσωπικά, κατι που στο τέλος είχε αρνητικό αντίκτυπο όσον αφορά τα κίνητρα των ανθρώπων, όπως και στον τρόπο που η κοινή γνώμη προσέγγιζε το κίνημα. Αυτές οι δυναμικές όμως δεν διαφέρουν από τα άλλα παραδείγματα των διάφορων Οccupy κινημάτων και σήμερα γνωρίζουμε ότι εκείνη ήταν μόνο μια αρχή. Γνωρίζουμε πως ουτοπίες δεν υπάρχουν, καθώς δεν υπάρχει απόλυτη αρμονία στις κοινωνίες. Βρισκόμαστε σε μια νέα εποχή ενός νέου είδους πολιτικής αντίστασης και υπάρχουν πολλά ακόμα να μάθουμε στην πορεία. Το δεύτερο εξάμηνο του 2013 ειδικότερα, μας αποκάλυψε ότι το κίνημα Occupy βρίσκεται πια σε μια νέα φάση, τόσο παγκόσμια, όσο και στην Κύπρο. Μετά από ένα χρόνο αποκεντρωμένης δράσης, υπάρχει ακόμα πολλή δουλειά να γίνει σε θέματα υποδομών, όπως επικοινωνιακές στρατηγικές, συγχρονισμός παγκόσμιων δράσεων και θέσπιση τακτικών που θα διαδώσουν αυτή τη νέα κουλτούρα αντίστασης σε όλες τις σφαίρες της δημόσιας ζωής και θα κινητοποιήσουν εκείνους που δεν έχουν ακόμα κινητοποιηθεί. Έχοντας αρκετό χρόνο για προβληματισμό γύρω από τα λάθη που έγιναν, και ανάκαμψη από τις συγκρούσεις της μαθησιακής διαδικασίας, το OBZ αναγεννάται με ένα πιο ξεκάθαρο όραμα και πιο δυνατές παγκόσμιες διασυνδέσεις. Εδώ ξεκινά το επόμενο κεφάλαιο.

* Οι απόψεις που εκφράζονται εδώ είναι προσωπικές μου σκέψεις και δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα το OBZ.