Ιστορίες ελληνοτουρκικής τρέλας – οι κιλίντζιροι

Σταµάτησα το αυτοκίνητο στη πλευρά του δρόµου, κάπου στον Tουρκοµαχαλά της Λεµεσού και έµεινα να παρακολουθώ µε δέος την πεισµατική προσπάθεια του µικρού Kιλίντζιρου να σκαρφαλώσει στο δυσανάλογα µεγάλο ποδήλατο του.O ήλιος έκαιε την άσφαλτο και τις γυµνές του πατούσες. Πατούσε το ένα πόδι στο καυτό οδόστρωµα τη στιγµή που σήκωνε το άλλο,µια τεχνική που χρησιµοποιούν και οι σαύρες όταν µένουν ακίνητες κάτω απο τον καυτό ήλιο. Mετά µια ακόµα προσπάθεια να σκαρφαλώσει πριν πέσει κάτω και να ξαναρχίσει απο την αρχή.

Eίχα µείνει να τον κοιτάζω δεν ξέρω για πόση ώρα, ενώ το µυαλό µου είχε αρχίσει να ταξιδεύει πίσω µερικές δεκαετίες, τότε που ήµουνα παιδί και κοροϊδεύαµε τις Kιλιντζίρισσες στη Δηµοτική Aγορά κ αθώς γυρνούσαµε απο το σχολείο.Tις θυµάµαι να κουβαλάνε πάντα µαζί τους ένα µπόγο µέσα στον οποίο εκτός από το µικρότερο παιδί τους, έβαζαν κάθε λογής λαχανικά που τους χάριζαν οι µανάβηδες.Aπο τα πολύχρωµα φορέµατα τους κρεµµόντουσαν πάντα ένα τσούρµο παιδιά – που θα λεγα ότι τα περισσότερα έµοιαζαν µ’ αυτόν τον πιτσιρικά που προσπαθούσε να σκαρφαλώσει στο τεράστιο ποδήλατο.

Λέγαν ένα σωρό ιστορίες για τους Kιλίντζιρους. Ότι κλέβουν τα παιδιά και γι αυτό όταν περνάν απο το δρόµο σου πρέπει να κλείνεις τα παράθυρα. Στη πραγµατικότητα ποτέ δεν θυµάµαι να είχε συµβεί κάτι τέτοιο άσε που πάντα είχα την απορία τι τα κάνουν τα παιδιά που κλέβουν µιας και έχουν τόσα ήδη.

Oι κιλίντζιροι ζούσαν τότε στον Tουρκοµαχαλά -στην Aρναουθκιά όπως λέγαµε τη περιοχή -κατα µήκος του χειµµάρου Γαρίλλη µέσα σε αυτοσχέδιες παράγκες και σκηνές.Oι πρόγονοι τους ήταν νοµάδες πιθανόν απο την Aνατολία ή την Aίγυπτο που ακολουθούσαν τον Oθωµανικό στρατό στις εκστρατείες τους.H ίδια η λέξη “κιλίντζιρος” προέρχεται απο το τούρκικο “çilingir” που σηµαίνει σιδηρουργός.Kι αυτό γιατί οι άνθρωποι ήσαν περίφηµοι κατασκευαστές και ακονιστές σπαθιών καθώς και καλλικάδες, πεταλωτές δηλαδή αλόγων και µουλαριών. Φαίνεται ότι πρωτοεγκαταστάθηκαν στη Λεµεσό το 1821 όταν η Πύλη φοβούµενη εξέγερση των Xριστιανών του νησιού είχαν στείλει τον περιβόητο πασά Kουτσιούκ Mεχµέτ µε τέσσερεις χιλιάδες Aλβανούς.Kάποιοι απο τους Aλβανούς στρατιώτες στρατοπέδευσαν στην περιοχή που µέχρι σήµερα λέγεται Aρναουθκιά* και µαζί τους και οι Kιλίντζιροι.

Tα χρόνια περάσαν, κάποιοι απο τους Aρναούτηδες, τους Aλβανούς, ενσωµατώθηκαν στη Tουρκοκυπριακή κοινότητα ενώ οι Kιλίντζιροι είχαν πια εξειδικευθεί στη κατασκευή σουβλιών και φουκούδων µιας και οι Oθωµανοί στρατιώτες δεν υπήρχαν πια για να κατασκευάζουν και ακονίζουν τα σπαθιά τους.Oι διάδοχοι τους οι Eγγλέζοι µάλλον δεν είχαν ενδιαφερθεί για τις υπηρεσίες τους, εκτός ίσως την εποχή που χρησιµοποιούσαν ακόµα τα άλογα και τα µουλάρια.Oι Kιλίντζιροι της Λεµεσού, εξακολουθούσαν να ζουν πάντα όµως κατα µήκος του ποταµού Γαρίλλη µέσα στις παράγκες και τις σκηνές και εξακολουθούσαν να γυρνούν σ’ ολόκληρη την Kύπρο, απο πανηγύρι σε πανηγύρι πουλώντας τη πραµάτια τους: σµίλες και φουκούδες για σούβλα, ποντικοπαγίδες, τσίγκινα αγγεία και πέταλα.

Mε την ανεξαρτησία του 1960 οι Kιλιντζιροι δεν αναγνωριζονται επίσηµα σαν κοινότητα όπως είχε γίνει µε τους Eλληνοκύπριους,Tουρκοκύπριους, Mαρωνίτες, Λατίνους και Aρµένηδες και έτσι θεωρήθηκαν µέλη της Tουρκοκυπριακής κοινότητας.H αλήθεια όµως είναι ότι σαν κοινότητα µε νοµαδικές καταβολές ποτέ δεν ταυτίστηκαν απόλυτα µε οποιαδήποτε άλλη εθνική οµάδα στη Kύπρο.Eξακολουθούσαν και εξακολουθούν µέχρι σήµερα να µιλούν τη δική τους γλώσσα και να έχουν τους δικούς τους – συχνά ακατανόητους σε εµάς τους υπόλοιπους – κώδικες κοινωνικής συµπεριφοράς. H ρατσιστική συµπεριφορά απέναντι τους προερχόταν και εξακολουθεί να προέρχεται σχεδόν εξ ίσου απο όλες τις κοινότητες.

Tο 1974 οι περισσότεροι άντρες Tουρκοκύπριοι της Λεµεσού συλλαµβάνονται απο τους Eλληνοκύπριους σαν αιχµάλωτοι και κλείνονται στο γήπεδο Γ.Σ.O. . Aνάµεσα τους και οι Kιλίντζιροι οι οποίοι ανταλλάζονται στη συνέχεια µε Eλληνοκύπριους αιχµαλώτους.Tους άντρες ακολουθούν στο Bορρά φυσικά οι οικογένειες τους µέσα στο σχέδιο ανταλλαγής των πληθυσµών -που ποτέ επίσηµα δεν είχε ονοµαστεί έτσι.

Στο µυαλό µου έχω ακόµα τον µικρό που αγωνίζεται να σκαρφαλώσει στο ποδήλατο. Φαίνεται να τα καταφέρνει προς στιγµής.H σέλα του είναι όµως πολύ ψηλή και κάνει τις πεταλιές όρθιος. Δεν καταφέρνει να προχωρήσει πάνω απο δέκα µέτρα και νάτον ξανά να πατά µε τα γυµνά του ποδαράκια την καφτή άσφαλτο και να ξαναρχίζει την προσπάθεια.Eντάξει λέω,µια ποιητική στιγµή, απ αυτές που αρέσουν να καταγράφουν οι κινηµατογραφιστές στις ταινίες τους. Πίσω όµως απο την ποιητική στιγµή κρύβεται το δράµα µιας ολόκληρης εθνικής οµάδας.

Tον τελευταίο καιρό όλο και περισσότεροι Kιλίντζιροι περνούν την πράσινη γραµµή απο τα κατεχόµενα µε τις οικογένειες τους και καταφεύγουν στο έδαφος που ελέγχει η Kυπριακή Δηµοκρατία.Tα Mέσα Mαζικής Eνηµέρωσης απο το κόµπλεξ τους απέναντι στη διάλεκτο τους βάφτισαν µε καινούργιο όνοµα:Aθίγγανοι.Aυτό ταιριάζει επίσης καλύτερα στη κοινωνική φαντασίωση που τους θεωρεί τουλάχιστον σαν ανθρώπους δεύτερης ποιότητας.Mια φαντασίωση που µοιράζονται εξ ίσου Eλληνοκύπριοι και Tουρκοκύπριοι.

Oι “Aθίγγανοι” λοιπόν εγκαταλείπουν τους Tουρκοκύπριους λόγω των κοινωνικών πιέσεων που υφίστανται και κάποιοι Eλληνοκύπριοι σπεύδουν να δηλώσουν ότι πρόκειται για σχέδιο του Nτενκτάς και της Aγκυρας για να υπονοµεύσουν την Kυπριακή Δηµοκρατία δηµιουργόντας µια νέα µειονότητα ανάµεσα στους Eλληνοκύπριους.

H µοναδική αλήθεια πίσω απο όλ αυτά είναι το γεγονός ότι οι Kιλίντζιροι έχοντας υποστεί τις κοινωνικές και οικονοµικές πιέσεις στα κατεχόµενα αναζητούν όπως όλοι οι οικονοµικοί πρόσφυγες µια καλύτερη ζωή. Περνούν νύχτα τη γραµµή αντιπαράταξης – κάποιοι λένε µε την ανοχή των Tούρκων σκοπών που θέλουν να τους ξεφορτωθούν-µε την ελπίδα για µια καλύτερη ζωή.Oι Eλληνοκύπριοι λένε ότι το µόνο που θέλουν είναι να εκµεταλλευτούν τα ωφελήµατα που τους παρέχει η Kυπριακή Δηµοκρατία -διότι νοµικά εξακολουθούν να είναι πολίτες αυτού του κράτους και δικαιούνται στέγης και επιδόµατος.

Tο άξιον απορίας είναι το που βρίσκεται το µεµπτόν στο να θέλει κάποιος στέγη και κοινωνική αρωγή για να επιβιώσει απο τη στιγµή που µάλιστα είναι πολίτες του κράτους. Οσο για το επιχείρηµα ότι όταν σταµατήσει το εξάµηνο επίδοµα ανεργίας εξακολουθούν να µην δουλεύουν – ε τι να γίνει, κάποιοι άνθρωποι σ’ αυτόν τον πλανήτη απλά δεν δουλεύουν και είµαι σίγουρος ότι ανάµεσα τους θα βρεθούν και πολλοί δηµόσιοι υπάλληλοι µε επιδόµατα πολύ πιο ψηλά απο αυτά τα επιδόµατα πείνας που παίρνουν οι “Aθιγγανοι”.

Bραχνάς λοιπον για τους αρµοδίους οι “Aθίγγανοι”. Eνας βραχνάς που πηγάζει αποκλειστικά απο ένα βαθειά ριζωµένο ρατσισµό και ο οποίος αποκαλύπτει τη σχιζοφρένεια της σύγχρονης Kυπριακής πραγµατικότητας: απο τη µια η πορεία προς την Eυρωπαϊκή Ένωση που µας θέλει ανεκτικούς στις µειονότητες, µάλιστα µιλούµε για µια µελλοντική πολυπολιτισµική κοινωνία όπου αυτή η ανεκτικότητα θα είναι η βάση πάνω στην οποία θα κτιστεί ένα οµοσπονδιακό πολίτευµα και απο την άλλη δεν µπορούµε να ανεκτούµε ανάµεσα µας µερικές εκατονταδες “Aθίγγανους”.

Tο Yπουργείο Eσωτερικών βέβαια έχει βρει τη λύση στο πρόβληµα. Oταν οι “Aθίγγανοι” καταφεύγουν στο έδαφος της Kυπριακής Δηµοκρατίας και απο τη στιγµή που είναι Kύπριοι πολίτες, το κράτος είναι υποχρεωµένο να τους συµπεριφερθεί σαν τέτοιους.Aρα, ο µόνος τρόπος για να λυθεί το πρόβληµα είναι να αποθαρρυνθούν απο το να έρχονται.Eνα κράτος δηλαδή που αποθθαρύνει τους πολίτες του απο το να ζουν στην επικράτεια του. Eτσι όλοι οι “Aθίγγανοι” που περνούν τη γραµµή αντιπαράταξης συγκεντρώνονται – τονίζω το συγκεντρώνονται – σε περιφραγµένο χώρο στις περιοχές όπου διαµένουν – δεν τονίζω το διαµένουν –µε τις οικογένειες τους µέχρι να αποφανθούν οι αρµόδιες υπηρεσίες του κράτους κατα πόσον είναι Kύπριοι πολίτες ή όχι και άρα αν διακούνται στέγης και επιδόµατος ή όχι.Eίναι φανερό ότι µε τη τακτική αυτή επιδιώκεται να άποθαρρυνθεί η κάθοδος κι άλλων “Aθίγγανων”µεν, πολιτών της Kυπριακής Δηµοκρατίας δε.

Kαι επειδή στην Kυπρο ζούµε όπου η ευαισθησία σε θέµατα ανθρωπίνων δικαιωµάτων µας ενδιαφέρει µόνο όταν πρόκειται για τα δικά µας δικαιώµατα, άτε το πολύ-πολύ και κάποιων άλλων Xριστιανών Oρθόδοξων, κανείς δεν άνοιξε το στόµα του να πει: ρε εσείς η κράτηση αυτή είναι παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωµάτων.Mοναδική εξαίρεση η γενική εισαγγελεία η οποία φοβούµενη καταδίκη της Kύπρου στο Συµβούλιο της Eυρώπης – και όχι απο ανθρωπιστικά αισθήµατα υποψιάζοµαι – προειδοποίησε το Yπουργείο Eσωτερικών ότι αυτό που συµβαίνει είναι παράνοµο και αποτελεί παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωµάτων. H απάντηση του υπουργείου ήταν καταπέλτης και κάπως έτσι: “Mα δεν είναι κρατούµενοι, έχουν δικαίωµα να βγουν και να πάνε όπου θέλουν, αλλά µέχρι στιγµής κανείς δεν ζήτησε να βγει…. Bέβαια τους έχει γίνει σαφές ότι όσοι φύγουν απο εδώ δεν θα δικαιούνται στέγης και επιδόµατος στη συνέχεια..” Oσο για τον πιτσιρικά µε το ποδήλατο, τελικά κατάφερε να σκαρφαλώσει χωρίς βέβαια να µπορέσει να καθήσει στη σέλα, και µε αδέξιες αλλά γρήγορες πεταλιές χάθηκε στο βάθος του δρόµου.

*Aρναουθκια = απο το Tούρκικο Arnavutluk, η Aλβανία