Σε κάθε περίοδο της ιστορίας μέχρι και σήμερα σημαντικές πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές και νίκες επιτεύχθηκαν και επιτυγχάνονται μόνο αφού οι ευρείες λαικές μάζες κατανοήσουν τους πραγματικούς υπαιτίους των προβλημάτων. Το επόμενο στάδιο είναι οι άνθρωποι να ενθαρρυνθούν και έπειτα να οργανωθούν και να προχωρήσουν σε δυναμικές και ανυποχώρητες διεκδικήσεις. Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που έχουν καταλυτικό ρόλογια καθένα από αυτά τα στάδια. Άνθρωποι με την έννοια της λέξης, οι οποίοι θυσιάζουν την προνομιακή τους θέση και τη χαρισάμενη ζωή τους ως υπηρέτες των ελίτ για να υποστηρίξουν έμπρακτα τα πιστεύω τους, αηδιάζοντας με όσα βλέπουν τα μάτια τους από τη θέση ισχύος στην οποία βρίσκονται.
Ένας από αυτούς είναι και ο Έντουαρντ Σνόουντεν. Δε γεννήθηκε ούτε μεγάλωσε ως αριστερός, ή αναρχικός η κάτι τέτοιο. Γεννήθηκε από μεσοαστούς γονείς∙ ο πατέρας του είναι αξιωματικός της ακτοφυλακής των ΗΠΑ και η μητέρα του δικαστικής υπάλληλος. Εντάχθηκε στο στρατό των ΗΠΑ το 2004 «για να απελευθερώσει τους Ιρακινούς», όπως ο ίδιος λέει πως πίστευε τότε, και έπειτα πέρασε από διάφορα σημαντικά πόστα της CIA και της NSA (υπηρεσία εθνικής ασφαλείας των ΗΠΑ). Από ένα σημείο και μετά (κατά πάσα πιθανότητα μετά το 2006) άλλαξε εντελώς ρότα και προσπαθούσε πλέον ενεργά να αναρριχηθεί στο σύστημα, ώστε να αποκτήσει πρόσβαση στα «ευαίσθητα» δεδομένα των αμερικάνικών και βρετανικών μυστικών υπηρεσιών.
Προς το τέλος του 2012, ο Σνόουντεν, τότε «αναλυτής υποδομών» (υπεύθυνος για την εύρεση νέων μεθόδων υπόσκαψης ασφάλειας δικτύων και τηλεπικοινωνιών των «εχθρών» της κυβέρνησης των ΗΠΑ), επικοινώνησε με επαφές της αγγλικής εφημερίδας Guardian ξεκινώντας προσπάθειες για δημοσίευση των πληροφοριών που είχε συλλέξει.Παράλληλα, η κυβέρνηση των ΗΠΑ, η NSA και η CIA άρχισαν ένα συνεχές ανθρωποκυνηγητό εναντίον του με κάθε μέσο. Εδώ δεν θα μας απασχολήσουν οι λεπτομέρειες της ιστορίας αυτής , αλλά τα κίνητρα του Σνόουντεν και οι πληροφορίες που διάρρευσε.
Κατά τη διάρκεια της πρώτης του συνάντησης με επαφή της Washington Post (σημαίνουσας σε κυκλοφορία εφημερίδας των ΗΠΑ), ο Σνόουντεν πριν παραδώσει τις πληροφορίες είχε πει:
«Αναγνωρίζω ότι θα με αναγκάσουν να υποφέρω για τις πράξεις μου και ότι η επιστροφή αυτών των πληροφοριών στην κοινωνία σημαίνει το τέλος μου». Τελικά αποκάλυψε την ταυτότητα του δηλώνοντας:
«Δεν έχω πρόθεση να κρυφτώ επειδή δεν έχω κάνει τίποτα κακό», προσθέτωντας ότι έτσι θα γλίτωνε τους συναδέλφους του από τη διερεύνηση των μυστικών υπηρεσιών σχετικά με τις διαρροές.
«Δε θέλω να ζω σε μια κοινωνία που παρακολουθεί τον κόσμο. Δε θέλω να ζω σε ένα κόσμο που ό,τι λέω και κάνω καταγράφεται..το μόνο μου κίνητρο είναι η ενημέρωση του κόσμου για το τι γίνεται εν ονόματί τους και τι γίνεται εναντίον τους».
«Πιστεύω στην αρχή της Δίκης της Νυρεμβέργης (σσ. Δίκη των αρχηγών των ναζί το 45). Οι άνθρωποι έχουν καθήκον να μην υπακούουν τους νόμους ενός κράτους όταν αυτοί οδηγούν σε εγκλήματα κατά της ειρήνης και της ανθρωπότητας».[1]
Οι πληροφορίες που αποκάλυψε ο Σνόουντεν αναφέρονται με μεγάλη λεπτομέρεια σε μεγάλης κλίμακας συστηματικές παγκόσμιες παρακολουθήσεις από τη NSA και τους συνεργάτες της (κυρίως ιδιωτικές μεγαλοεταιρείες παρακολούθησης και τεχνολογίας). Μετά την παράδοσή τους από τον Σνόουντεν σε έμπιστα άτομα ( παραδείγματα ανθρώπων με καταλυτικό ρόλο που αναφέρονται πιο πάνω) δημοσιεύτηκαν ταυτόχρονα στη Guardian και τη Washington Post, προκαλώντας παγκόσμια αίσθηση και διασύροντας τις αρχές και το πανίσχυρο κράτος της World Police των ΗΠΑ.
Παρά τα ψέματα του «κύριου» ”Hope and Change” Obama ότι «δεν υπάρχει πρόγραμμα εγχώριας κατασκοπίας» και «δεν παρακολουθούμε Αμερικανούς» [2] (που αν ίσχυε η δήλωση αυτή, τότε η υπόθεση ότι οι μη Αμερικάνοι είναι εχθροί και άνθρωποι δεύτερης κατηγορίας θα αποτελούσε δείγμα εθνικισμού), οι αποκαλύψεις που έγιναν με στοιχεία δεν αφήνουν περιθώρια αμφισβήτησης.
Η μαζική παρακολούθηση στις ΗΠΑ επεκτάθηκε τη δεκαετία του 70 (σ.σ. μετά τη δεκαετία του `60 και τα κοινωνικά κινήματα και αγώνες που τη χαρακτήριζαν παγκόσμια) σε ένα παγκόσμιο σύστημα, γνωστό ως ECHELON (βάση του οποίου υπάρχει και στο Ακρωτήρι [3]). Παρόλες όμως τις εδώ και πολλά χρόνια διαθέσιμες χονδρικές γνώσεις σχετικά με το πρόγραμμα, οι αποκαλύψεις του Σνόουντεν ήταν αυτές που το έφεραν στο επίκεντρο της δημοσιότητας. Προγράμματα παρακολούθησης παγκόσμιας εμβέλειας, όπως τα PRISM, Xkeyscore, Tempora, βγήκαν για πρώτη φορά «στα ανοικτά». Περισσότερα για αυτά τα προγράμματα μπορούν τώρα να βρεθούν ακόμη και στο wikipedia (με πλήθη αναφορών για το καθένα)![4][5][6] (αν θέλετε, μπορείτε να αποθηκεύσετε τις ιστοσελίδες στον υπολογιστή σας και να τις ανεβάσετε αλλού, σε περίπτωση που τις «ρίξουν», ή τροποποιήσουν το περιεχόμενό τους οι «άμεσα ενδιαφερόμενοι»).
Όσο αφορά την «αποτελεσματικότητα» αυτών των μέσων ενάντια σε «τρομοκράτες»:οι σοβαροί «τρομοκράτες» σίγουρα ξέρουν ότι δεν μπορούν να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο σα να μη συμβαίνει τίποτα και ο,τιδήποτε πραγματικά «τρομοκρατικό» εννοείται ότι δε συντονίζεται στο διαδίκτυο ή μέσω τηλεφώνου, αλλά μόνο από κοντά με απόλυτα έμπιστα άτομα, από στόμα σε στόμα (ακόμη και η Αλ Κάιντα αποφεύγει όσο μπορεί τη χρήση μοντέρνας τεχνολογίας και, όταν το κάνουν, χρησιμοποιούν την τελευταία τεχνολογία κρυπτογράφησης).
Οπότε, γιατί ξοδεύονται τόσα τρισεκατομμύρια σε παρακολουθήσεις? Η απάντηση; Παρακολούθηση κοινωνικών τάσεων και κοινωνικών κινημάτων. Πάρα πολλοί που εκφράζουν ίσως για πρώτες φορές σοβαρές διαφωνίες «από καρδιάς» με τους σχεδιασμούς των ελίτ, χωρίς να έχουν κάποιο πολιτικό υπόβαθρο και χωρίς να είναι πολύ «υποψιασμένοι» είναι ευάλωτοι σε παρακολουθήσεις. Τα κοινωνικά κινήματα είναι υπερβολικά μεγάλα και μαζικά για να προστατευθούν χωρίς τη χρήση σύγχρονων τεχνολογιών επικοινωνίας, αφού χωρίς αυτές δύσκολα οργανώνονται και προπαγανδίζουν, τουλάχιστο όσο αφορά μαζικές δράσεις. Κατά συνέπεια, το κράτος μπορεί να ανακαλύψει κοινωνικά κινήματα και τάσεις αμφισβήτησης στην κοινωνία εν τη γενέσει τους και να τις αντιμετωπίσει νωρίς με στοχευμένη προπαγάνδα, λασπολογία, ακόμη και ποινικές διώξεις κατά όσων «περνά ο λόος τους». Αν πρόκειται για ήδη αναπτυγμένα κινήματα, το κράτος μπορεί να ανακαλύψει τυχών διασυνδέσεις λιγότερο έμπειρων ατόμων με πιο ενεργά και να μάθει στοιχεία για τους δεύτερους μέσω της καταστολής των (συνήθως λιγότερο ανθεκτικών στην πίεση) πρώτων. Τρανταχτά παραδείγματα οι διώξεις αναρχικών στις παρυφές του κινήματος στις ΗΠΑ που είχαν ως στόχο τον εξαναγκασμό τους στην αποκάλυψη στοιχείων για πιο «σημαίνοντα» άτομα στο κίνημα, τα οποία πιθανό να γνώριζαν μέσα από κοινωνικές συναναστροφές. [7] Από τα πιο πάνω συμπεραίνουμε ότι ενόσω υπάρχει ηλεκτρονική παρακολούθηση σε τέτοιο επίπεδο, το κράτος θα βρίσκεται πάντα ένα βήμα μπροστά από τα κινήματα, αφού μπορεί, αν έχει τα δεδομένα, με τη χρήση ειδικών αλγορίθμων να εντοπίσει μαζικές κοινωνικές τάσεις πριν αυτές γίνουν κίνημα, να ανακαλύψει δηλαδή ότι υπάρχει κίνημα πριν το κίνημα να γίνει κίνημα[8][9][10]! Είναι επόμενο ότι τα κοινωνικά κινήματα, κινήσεις και ο καθένας μας ως άτομα, έχουμε καθήκον να κτυπήσουμε το παγκόσμιο σύστημα παρακολούθησης.
Για σκοπούς αυτοπροστασίας, υπάρχουν συστήματα όπως το Τοr, τα οποία αποκρύπτουν την προέλευση των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, και κρυπτογραφικοί αλγόριθμοι (ΑΕS 256-bit, RSA-2048), οι οποίοι αποκρύπτουν το περιεχόμενό τους. Παρόλα αυτά, η ασφάλεια κρυπτογραφικών μέσων που αναπτύχθηκαν από ιδιωτικές εταιρείες και ακόμη και το ίδιο το κράτος εννοείται ότι δεν μπορεί να τύχει πραγματικής εμπιστοσύνης και ακόμα περισσότερο αν σκεφτούμε ότι αυτοί έχουν τα μέσα να σπάσουν ισχυρότατους κρυπτογραφικούς αλγόριθμους με τη χρήση ωμής υπολογιστικής δύναμης [11]. Αυτά χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη την πιθανή κρυφή ανάπτυξη τεχνολογιών που «αλλάζουν το παιχνίδι», όπως κβαντικών υπολογιστών, που θα καθιστούσαν απαρχαιωμένο οποιοδήποτε μοντέρνο κρυπτογραφικό σύστημα (ήδη υπάρχουν ανοικτά διαθέσιμες γνώσεις σχετικά με «αρχικές έρευνες»)[12].
Από την άλλη, τα μαζικά κινήματα κατά της παρακολούθησης δεν μπορούν να ξέρουν καν αν πέτυχαν τις επιδιώξεις τους, αφού, αντίθετα με τις διεκδικήσεις για μισθούς, υγεία, κοινωνική πρόνοια, λιγότερη καταστολή κοκ που τα αποτελέσματα τους είναι απτά, δεν μπορεί κάποιος να μάθει σίγουρα αν οι παρακολουθήσεις συνεχίζονται «παράνομα» και με μη εντοπίσιμες μεθόδους. Ως εκ τούτου, ούτε η ατομική προστασία μπορεί να δουλέψει απόλυτα, ούτε τα κοινωνικά κινήματα μπορούν να επιτύχουν απόλυτο τερματισμό των παρακολουθήσεων.
Με λίγα λόγια, όσο εφιαλτικό και αν ακούγεται, ΤΙΠΟΤΑ στο διαδίκτυο και στις επικοινωνίες υψηλής τεχνολογίας δεν είναι ΑΠΟΛΥΤΑ ασφαλές από παρακολούθηση και δεν πρόκειται να είναι, ενόσω υπάρχουν κράτος και οικονομικά συμφέροντα, τα οποία δίνουν στο κράτος κίνητρα για παρακολούθηση (ενόσω δηλαδή υπάρχει καπιταλισμός).
Παρόλα αυτά, βασικά μέτρα ασφαλείας, όπως αυτά που αναφέρθηκαν πιο πάνω, και η κινηματική διεκδίκηση για τερματισμό των παρακολουθήσεων μπορούν ίσως να κάνουν τα πράγματα για τους επίδοξους Τζέημς Μποντ κάπως πιο δύσκολα...
Αναφορές
[1] "Edward Snowden's statement to human rights groups in full". The Daily Telegraph. July 12, 2013.
[2] Henderson. "Obama To Leno: 'There Is No Spying On Americans'" National Public Radio. August 7, 2013.
[3] http://cryptome.org/2012/01/0060.pdf
[4] http://en.wikipedia.org/wiki/PRISM
[5] http://en.wikipedia.org/wiki/XKeyscore
[6] http://en.wikipedia.org/wiki/Tempora
[7] http://en.wikipedia.org/wiki/Seattle_grand_jury_resisters
[8] Raytheon Riot Software Predicts Behaviour Based on Social Media.
[9] Researchers build software to map «criminal» networks.
[10] Why Graph Search Could Be Facebook's Largest Privacy Invasion Ever
[11] The black box: Inside America's massive new surveillance centre
[12] https://www.dagstuhl.de/en/program/calendar/semhp/?semnr=13371