Για το δικαίωμα στην στέγαση: απο το κίνημα ενάντια στις εξώσεις στις καταλήψεις στέγης.

Εδώ και έξι χρόνια, από το 2008 που έσκασε η φούσκα των ακινήτων στο ισπανικό κράτος, χιλιάδες άτομα βρέθηκαν κάτω από άμεσο κίνδυνο να χάσουν το (υποθηκευμένο) σπίτι τους καθώς, σε συνδυασμό με την επακόλουθη αύξηση της ανεργίας, αδυνατούσαν να πληρώσουν τις δόσεις για το δάνειο. Σε αυτά τα άτομα, προστίθενται επίσης άνθρωποι οι οποίοι δεν μπορούν να πληρώσουν το ενοίκιο του σπιτιού που διαμένουν. Τα άδεια σπίτια στην επικράτεια του κράτους υπολογίζονται στα 3,6 εκατομμύρια, σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας. Αυτό σημαίνει βασικά οτι το 20% των κατοικιών δεν βρίσκονται σε χρήση. Περαιτέρω, υπολογίζεται ότι πραγματοποιούνται γύρω στις 500 εξώσεις καθημερινά. 80% των περιπτώσεων αφορούν την πρώτη κατοικία. Σαν να μην έφταναν αυτά, είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι η έξωση και η απώλεια της κατοικίας δεν αρκούν για την εξόφληση του δανείου (καθώς οι τιμές των ακινήτων είναι σε πολύ χαμηλά επίπεδα) με αποτέλεσμα ο παθών να συνεχίζει να χρωστά και να μπαίνουν σε μπλεξίματα οι εγγυητές του – τις περισσότερες φορές γονείς, αδέρφια, συγγενείς. Οι πιο σκληρά επηρεασμένες κοινότητες από την φούσκα των ακινήτων και τις εξώσεις είναι η Ανδαλουσία, η Μούρθια και η Μαδρίτη.

Αυτό το μήνα συμπληρώνονται πέντε χρόνια από την ίδρυση της PAH, Πλατφόρμα των Επηρεασμένων από την Υποθήκη. Αυτή η πλατφόρμα αποτελεί ενα δίκτυο από άτομα σε ολόκληρη την επικράτεια του ισπανικού κράτους που δρουν με σκόπο την αποτροπή εξώσεων από τις τράπεζες, ενώ γίνεται προσπάθεια να βρίσκεται στέγη για άτομα και οικογένειες που το έχουν ανάγκη μέσα από τον θεσμό του κοινωνικού ενοικίου. Η πλατφόρμα λειτουργεί αποκεντρωμένα μέσα από ανοικτές και οριζόντιες συνελεύσεις σε κάθε περιοχή και η κάθε μια διατηρεί την αυτονομία της από τις υπόλοιπες. Γίνεται έκκληση στα άτομα που αντιμετωπίζουν άμεσα τον κίνδυνο έξωσης να επικοινωνούν με την τοπική συνέλευση ώστε να κινητοποιηθεί κόσμος για να την σταματήσει όπως επίσης και για να κινητοποιηθεί η νομική ομάδα υποστήριξης που αναλαμβάνει να διαπραγματευτεί με την τράπεζα μια συμφωνία. Συνήθως η συμφωνία αποτελείται από μια χαμηλότερη μηνιαία δόση ή και μια επέκταση του χρόνου αποπληρωμής του δανείου, όπως και την δυνατότητα του κοινωνικού ενοικίου. Το λεγόμενο κοινωνικό νοίκι είναι μια συμφωνία όπου ένα άτομο που έχασε το σπίτι του ως υποθήκη, βάσει κριτηρίων δικαιούται να ενοικιάσει σε χαμηλή τιμή άλλο ακίνητο που ανήκει στην ίδια τράπεζα. Μέχρι τώρα η PAH αναφέρει ότι έχει καταφέρει να παγώσει πάνω από 1100 εξώσεις σε εθνικό επίπεδο και να επαναστεγάσει πάνω από 900 οικογένειες.

Παράλληλα, από το 2011 και το ξέσπασμα του κίνημα των αγανακτισμένων στις πλατείες, δημιουργήθηκε το δίκτυο StopDesahucios (Σταματήστε τις Εξώσεις). Αυτό το δίκτυο λειτουργεί παράλληλα και αλληλέγγυα με την PAH αλλά επεκτείνει την δράση του και στην στήριξη ατόμων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο έξωσης όχι λόγω μη-εξυπηρετούμενου δανείου αλλά μη πληρωμής του ενοικίου λόγω έλλειψης οικονομικών πόρων. Επίσης, το κίνημα αυτό υποστηρίζει έμπρακτα και είναι αλληλέγγυο στις προσπάθειες που γίνονται για καταλήψεις στέγης ενώ βρίσκεται πάντα σε εγρήγορση. Η επιτυχία των δράσεων έγκειται στο γεγονός ότι μπόρουν να κινητοποιούν ο κόσμο ανά πάσα στιγμή, μόλις μαθευτεί ότι μια έξωση για κάποιο γείτονα είναι προ των πυλών. Είναι πολλά τα βίντεο που βρίσκονται στο διαδίκτυο από συγκεντρώσεις έξω από σπίτια που πρόκειται να γίνει η έξωση. Πολλές είναι η περιπτώσεις επίσης που οι αρχές απάντησαν με στυγνή καταστολή στέλλοντας δεκάδες μέλη των ειδικών δυνάμεων ασφαλείας για να διαλύσουν το πλήθος και να μπορέσει να εισέλθει ο κλητήρας εντός του κτιρίου για να πραγματοποιήσει την έξωση. Παράλληλα, τροχοδρομείτε η μεταρρύθμιση του ποινικού κώδικα όπου η παρεμπόδιση έξωσης θα θεωρείται ποινικό αδίκημα (τιμωρείται δηλαδή με ποινή φυλάκισης) αντί διοικητικό όπως είναι μέχρι τώρα όπου τιμωρείτε με πρόστιμο.

Τα τελευταία χρόνια αναδύθηκε από το κοινωνικό κίνημα ένα είδος κατάληψης στέγης: Las Corralas. Corrala αναφέρεται σε κτήρια με πολλά διαμερίσματα που έχουν την δυνατότητα να στεγάσουν πολλές οικογένειες. Τα συγκεκριμένα κτήρια που επιλέγονται να καταληφθούν ανήκουν σε τράπεζες και είναι άδεια λόγω της ισοπεδωμένης αγοράς ακινήτων. Πολλά μάλιστα δεν είναι καν ολοκληρωμένα και από το 2008 παραμένουν σε αχρηστία. Κάμνοντας επομένως πράξη το σύνθημα “Ούτε άνθρωποι χωρίς σπίτι, ούτε σπίτια χωρίς ανθρώπους”, διάφορες ομάδες ανθρώπων κατέλαβαν τέτοια κτήρια και εγκαταστάθηκαν εκεί. Η πιο διάσημη περίπτωση είναι η Corrala La Utopia, στην πόλη της Σεβίλλης, πρωτεύουσα της αυτόνομης κοινότητας της Ανδαλουσίας. Στεγάζει συνολικά 36 οικογένειες και στα σχεδόν δύο χρόνια ζωής που μετρά έχει δεχτεί πολλές απειλές για έξωση όπως και διακοπές ρεύματος και νερού συνδυασμένο με πόλεμο προπαγάνδας από τα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ. Παρόλα αυτά μέχρι στιγμής συνεχίζει να αντιστέκεται. Παρόμοια προσπάθεια γίνεται και στην πόλη της Γρανάδας με την Corrala El Triunfo όπου στεγάζονται 12 οικογένειες από τον Σεπτέμβρη του 2013. Και στις δύο περιπτώσεις, οι καταληψίες ζητούν να τους παραχωρηθεί το κτήριο υπο μορφή κοινωνικού ενοικίου όπως και να σταθεροποιηθεί η παροχή νερού και ρεύματος.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η μόνη νομοθετική ρύθμιση που έχει γίνει για προστασία των πολιτών από τις εξώσεις και της διασφάλισης του συνταγματικού δικαιώματος τους στην στέγαση προέρχεται από την σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση της Ανδαλουσίας, σε ρήξη με την σκληρή γραμμή της κεντρικής κυβέρνησης η οποία βρίσκεται υπό τον πλήρη έλεγχο του Λαϊκού Κόμματος. Η νομοθεσία προνοεί την παράλυση οποιασδήποτε έξωσης σε οικογένειες όπου όλα τα μέλη είναι άνεργα ή όπου το εισόδημα δεν υπερβαίνει κάποιο συγκεκριμένο ποσό. Επίσης υποχρεώνει όποια νομικά πρόσωπα έχουν στην κατοχή τους πάνω από κάποιο αριθμό ακινήτων να τα βγάζουν προς ενοικίαση, σε μια προσπάθεια να σπρωχτούν οι τιμές των ενοικίων προς τα κάτω

Εν πάση περιπτώσει, η υπόθεση με τις εξώσεις είναι μια από τις πιο δραματικές εκφάνσεις της κρίσης χρέους που μαστίζει το ισπανικό κράτος και την ευρωπαϊκό νότο. Δεκάδες είναι οι αυτοκτονίες που αποδίδονται στην επικείμενη έξωση που θα υπόκειτο ο/η εκλιπών και χιλιάδες οι οικογένειες που αναγκάζονται να μείνουν στο σπίτι των παππούδων στην καλύτερη περίπτωση αλλά ακόμα και στον δρόμο. Αν και οι επιτυχίες του κινήματος είναι φαινομενικά ελάχιστες μπροστά στα αποκαρδιωτικά στατιστικά αλλά και σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα κοινωνικά δρώμενα του καθεστώτος εξαίρεσης –καταστολή, ανεργία , κοινωνική αποσύνθεση-, φαίνεται ότι απολαμβάνει ευρείας κοινωνικής στήριξης και απήχησης αποτελώντας έτσι μια από τις πιο μαχητικές πτυχές του κοινωνικού κινήματος που αντιστέκεται στις πολιτικές λιτότητας και στη νεοφιλελεύθερη έφοδο. Ακριβώς η ύπαρξη του και και τρόπος οργάνωσης του βασίζεται σε αυτό το δεδομένο. Έχει γίνει πλέον ξεκάθαρο ότι το σύστημα που κτίζει σπίτια και αφήνει ανθρώπους χωρίς στέγη είναι παράλογο, και αυτό είναι ίσως από τα πιο σημαντικά επιτεύγματα του όλου εγχειρήματος. Το γεγονός ότι δίδονται συλλογικές απαντήσεις με κοινωνικά πειράματα αυτοδιαχείρισης της στέγασης στην λαίλαπα των εξώσεων δείχνει ότι το κίνημα αυτό μπορεί να σπρώξει την κοινωνία ένα βήμα παραπέρα... Δύναμη και αλληλεγγύη με τους καταληψίες.