Ανάπτυξη είναι μια έννοια που αναφέρεται στην αύξηση της δυνατότητας ικανοποίησης των ατομικών και κοινωνικών αναγκών, με την πάροδο του χρόνου, στο εσωτερικό μιας οικονομίας. Μετά τους ραγδαίους ρυθμούς ανάπτυξης των προηγούμενων χρόνων και το “οικονομικό θαύμα” που βιώσαμε φτάσαμε να ανακαλύπτουμε τελικά ότι ζούσαμε σε μια φούσκα, η οποία έσκασε ξαφνικά και μας άφησε όλους να διερωτόμαστε τί έφταιξε. Η κοινωνική σύγκριση με βάση την ζήλια για την ζωή των πλούσιων ανθρώπων, όπως προβαλλόταν από το σύστημα, ήταν η κινητήρια δύναμη του καταναλωτισμού. Γιατί να μην μπορεί ο καθένας μας να έχει το σπίτι του (έπαυλη), το πολυτελές αμάξι του, ακριβά ρούχα, τηλέφωνα, εξόδους σε ακριβά εστιατόρια και κέντρα διασκέδασης, ταξίδια στο εξωτερικό και ούτω καθ’ εξής; Ο καπιταλισμός έδινε το δικαίωμα της “ισότητας” στους ανθρώπους! Ακόμα και αν δεν μπορούσε κάποιος να αντεπεξέλθει οικονομικά και να ζήσει την μεγάλη ζωή με αυτά που είχε, μπορούσε να την ζήσει με αυτά που δεν είχε! Μπορούσε να δανειστεί (απο την τράπεζα!!!) και σιγά-σιγά, με τον μόχθο του, να αποπληρώσει τα χρέη και τα δάνεια. Αρκεί να μπορεί και αυτός να ζήσει το όνειρο.
Χιλιάδες τεχνητές ανάγκες βομβάρδιζαν τα μάτια του θεατή του μαύρου κουτιού καθημερινά. Χρησιμοποιούσαν τα πάθη και τις αδυναμίες του, τα κόμπλεξ που τα ίδια του είχαν δημιουργήσει για να τον χειραγωγούν και του προωθούσαν τις «ανάγκες» του, που έπρεπε αυτός να ικανοποιήσει. Για να είσαι ο «σωστός» άντρας/γυναίκα πρέπει να έχεις/κάνεις/βλέπεις/διαβάζεις/ακούς... αυτά που τα ΜΜΕ διαφήμιζαν με άμεσους και έμμεσους τρόπους. Η ευτυχία είχε συνδεθεί πλέον με χιλιάδες υλικά αγαθά, που αν σου έλειπαν ήσουν κατ’ανάγκη δυστυχισμένος. Χωρίς να σε ενδιαφέρει για τίποτε και για κανέναν άλλο παρα μόνο το τομάρι σου, έβγαινες στον δρόμο και πάλευες για την ευτυχία σου, ακόμα και αν άφηνες πτώματα στο πέρασμά σου. Μπορεί τα πτώματα αυτά να μην ήταν άμεσα άλλοι άνθρωποι, μπορεί σε ένα πρώτο επίπεδο, αυτά που άφηνες να λεηλατηθούν για την ευτυχία σου να ήταν ένα δέντρο, ένα ποτάμι, μια ακρογιαλιά, το αμπέλι των παππούδων στο χωριό, ο διπλανός χώρος πρασίνου που έγινε πάρκινγκ, αλλά στην τελική οι συνέπειες έρχονταν πίσω πολλαπλάσιες.
Φυσικά όλες αυτές οι συνέπειες δεν συμπεριλαμβάνονται στην κλίμακα της οικονομίας. Όπως δεν συνυπολογίζονται η μείωση των αποθεμάτων φυσικών πόρων, η επικίνδυνη αύξηση των ποσοτήτων απορριμάτων και αποβλήτων, το φαινόμενο του θερμοκηπίου και άλλα, που επηρεάζουν άμεσα την διαβίωση μας σε αυτό τον πλανήτη και τα οποία είναι μη αναστρέψιμα . Η διαδικασία της οικονομίας λαμβάνει πρώτη ύλη απο την φύση. Η Αρχή της Εντροπίας-2ος Νόμος της Θερμοδυναμικής- μας λέει ότι ενώ η ενέργεια μπορεί να διατηρείται ωστόσο υποβαθμίζεται ή μετασχηματίζεται με την χρήση της, και επομένως δεν μπορεί να επιστρέψει στην αρχική της κατάσταση και να χρησιμοποιηθεί ξανά με τον ίδιο τρόπο. Λαμβάνοντας αυτά υπόψη, το 2001 ξεκίνησε την αυτόνομη ύπαρξη του το κίνημα της αποανάπτυξης. Μια πρωτοβουλία που έθετε σαν στόχο την μείωση της παραγωγής και κατανάλωσης με σκοπό την κοινωνική και οικολογική βιωσιμότητα.
Η αποανάπτυξη συνδέει την οικονομική ανάπτυξη με τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές κρίσεις. Θεωρεί, αντίθετα με την καθεστηκυία αντίληψη, ότι η κρίση επιδεινώνεται με την οικονομική ανάπτυξη και ότι μάλιστα προέρχεται από αυτήν. Δεν είναι παράξενο λοιπόν που εν μέσω οικονομικής κρίσης οι ιδέες του κινήματος εξαπλώνονται πλέον παγκόσμια. Τις συναντάμε σε μια ευρεία γκάμα οργανισμών και οργανώσεων με πολύμορφη δραστηριότητα: σε πολιτικά κόμματα μέ ή χωρίς κοινοβουλευτικά ενδιαφέροντα, ακτιβιστικές ομάδες, περιβαλλοντικές οργανώσεις, αναρχικές ομάδες, αγρο-οικολογικούς καταυλισμούς, ομάδες αλληλέγγυας οικονομίας και εκπαίδευσης.
Πρωταρχικός τους στόχος είναι η συνειδητοποίηση της εγγενούς αξίας του οικοσυστήματος που κατοικούμε (και όχι μόνο σαν πηγή πρώτων υλών) και η προστασία του.
Το κίνημα ασκεί κριτική στον «οικονομικό άνθρωπο», που το σύστημα έχει εμφυτεύσει στο μυαλό μας και ο οποίος επιβάλλει στο να καθοδηγούμαστε από ιδιοτέλεια και την μεγιστοποίηση της ωφελιμότητας, σε ένα κόσμο που οι αγορές έχουν επιβάλει την εμπορευματοποίηση των ανθρώπινων σχέσεων. Είναι ανάγκη, κατά αυτούς, ο άνθρωπος να αποδεσμευτεί από τα στερεότυπα της ευτυχίας που του έχουν φορτώσει και να ξαναβρεί το νόημα της ζωής, διαχωρίζοντας την ευημερία απο την αύξηση του εισοδήματος. Η αποανάπτυξη περιλαμβάνει όμως και το αίτημα για «βαθύτερη» δημοκρατία, στην οποία οι άνθρωποι μέσω αμεσοδημοκρατικών δομών θα έχουν ισότιμες σχέσεις μεταξύ τους και με την φύση. Όλα αυτά μαζί με την μείωση του ανταγωνισμού, την αναδιανομή των πόρων, την ανταλλαγή και την μείωση της συσσώρευσης πλούτου, θα οδηγήσουν, κατά το κίνημα, στην εξάλειψη της φτώχιας και της κοινωνικής ανισότητας.
Πρέπει, θεωρούν, να αντιπαλέψουμε την σύγχρονη παγκόσμια αγορά που επιβάλει ο καπιταλισμός με το πρόσχημα της δημοκρατίας όπως και την γενική θεώρηση της ανάπτυξης, που εκτός από οικονομικός όρος συνδέεται άμεσα και με την πολιτική επιβολή. Στη βάση της αποανάπτυξης να δημιουργήσουμε παράλληλες δομές, από τις οποίες θα συντηρούμαστε πνευματικά και υλικά, να φυτέψουμε τον σπόρο μιας αντι-ιεραρχικής και αντι-εξουσιαστικής κοινωνίας του μέλλοντος, την οποία θα φέρουμε πιο κοντά μόνο αν την βιώσουμε στο σήμερα.
Η αποανάπτυξη αποκτά νόημα μόνο όταν όλα τα πιο πάνω λαμβάνονται υπόψιν. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια απορρίπτονται ομάδες που ερμηνεύουν την αποανάπτυξη σαν μόνο ένα οικολογικό πρόβλημα, όπως ξενόφοβοι-δεξιοί περιβαλλοντιστές, ομάδες με μηδενιστικές τάσεις, ρατσιστικές οργανώσεις ή φιλελεύθεροι που στηρίζουν τα δυτικά πρότυπα ζωής. Προϋπόθεση είναι πάντα η δίκαιη αναδιανομή του πλούτου μεταξύ των ανθρώπων του σήμερα, όπως επίσης μεταξύ των ανθρώπων του σήμερα και του αύριο.